سندروم روده تحریک‌پذیر چیست و چگونه درمان می‌شود؟
اگر سندرم روده تحریک‌پذیر یا IBS دارید، ممکن است علائم شکمی‌ناراحت‌کننده یا دردناک داشته باشید. یبوست، اسهال، گاز و نفخ از علائم شایع سندرم روده تحریک‌پذیر هستند. سندرم روده تحریک‌پذیر به دستگاه گوارش شما آسیب نمی‌رساند یا خطر ابتلا به سرطان روده بزرگ را افزایش نمی‌دهد. شما معمولا می‌توانید علائم را از طریق رژیم غذایی و تغییر سبک زندگی کنترل کنید.
سندرم روده تحریک پذیر (IBS) چیست؟
سندرم روده تحریک پذیر یا IBS، دسته‌ای از علائم است که بر سیستم گوارش شما تأثیر می‌گذارد. این یک اختلال گوارشی شایع اما ناراحت‌کننده است. افراد مبتلا به سندرم روده تحریک‌پذیر دچار گاز شکم بیش از حد، درد شکم و گرفتگی می‌شوند.
اختلال عملکردی دستگاه گوارش چیست؟
سندرم روده تحریک‌پذیر نوعی اختلال عملکردی دستگاه گوارش است. این شرایط که اختلالات تعامل روده و مغز نیز نامیده می‌شود، با مشکلاتی در نحوه عملکرد روده و مغز شما با همدیگر مرتبط است.
این مشکلات باعث می‌شود دستگاه گوارش شما بسیار حساس شود. همچنین نحوه انقباض عضلات روده شما را تغییر می‌دهند. نتیجه آن درد شکم، اسهال و یبوست است.
انواع مختلف سندرم روده تحریک‌پذیر چیست؟
محققان سندرم روده تحریک‌پذیر را بر اساس نوع مشکلات حرکت روده شما دسته‌بندی می‌کنند. نوع سندرم روده تحریک‌پذیر می‌تواند بر درمان شما تأثیر بگذارد. برخی داروها فقط برای انواع خاصی از سندرم روده تحریک‌پذیر موثر هستند.
معمولا افراد مبتلا به سندرم روده تحریک‌پذیر در برخی روزها حرکات روده طبیعی و در روزهای دیگر حرکات غیرطبیعی دارند. نوع سندرم روده تحریک‌پذیر شما به حرکات غیر طبیعی روده‌ای که تجربه می‌کنید بستگی دارد:
- سندرم روده تحریک‌پذیر با یبوست: بیشتر مدفوع شما سفت و توده‌ای است.
- سندرم روده تحریک‌پذیر همراه با اسهال: بیشتر مدفوع شما شل و آبکی است.
- سندرم روده تحریک‌پذیر با عادات مدفوع مختلط: در یک روز هم حرکات روده سخت و توده‌ای دارید و هم حرکات شل و آبکی.
سندرم روده تحریک‌پذیر چگونه بر بدن من تأثیر می‌گذارد؟
در افراد مبتلا به سندرم روده تحریک‌پذیر، عضله روده بزرگ بیشتر از افراد بدون این عارضه منقبض می‌شود. این انقباضات باعث گرفتگی و درد می‌شود. افراد مبتلا به سندرم روده تحریک‌پذیر نیز تحمل درد کمتری دارند. تحقیقات همچنین نشان داده است که افراد مبتلا به سندرم روده تحریک‌پذیر ممکن است باکتری‌های اضافی در دستگاه گوارش داشته باشند که باعث تشدید علائم می‌شود.
نام‌های دیگر سندرم روده تحریک‌پذیر چیست؟
ممکن است این نام‌ها را برای سندرم روده تحریک‌پذیر بشنوید:
- روده تحریک‌پذیر.
- روده بزرگ تحریک‌پذیر.
- کولون اسپاستیک.
- معده عصبی، زیرا علائم معمولا زمانی رخ می‌دهد که شما احساس استرس عاطفی، تنش و اضطراب می‌کنید.
چه کسانی در معرض خطر ابتلا به سندرم روده تحریک‌پذیر هستند؟
این عارضه معمولا در افرادی که در اواخر نوجوانی تا اوایل ۴۰ سالگی هستند رخ می‌دهد. زنان می‌توانند دو برابر بیشتر از مردان به سندرم روده تحریک‌پذیر مبتلا شوند. سندرم روده تحریک‌پذیر ممکن است برای چندین عضو خانواده اتفاق بیفتد.
اگر موارد زیر را داشته باشید ممکن است در معرض خطر بیشتری باشید:
- سابقه خانوادگی سندرم روده تحریک‌پذیر.
- استرس عاطفی، تنش یا اضطراب.
- عدم تحمل غذایی.
- سابقه سوء‌استفاده فیزیکی یا جنسی.
- عفونت شدید دستگاه گوارش.
چه چیزی باعث تحریک سندرم روده تحریک‌پذیر می‌شود؟
اگر مبتلا به سندرم روده تحریک‌پذیر هستید، ممکن است متوجه شده باشید که برخی چیزها باعث ایجاد علائمی‌در بدن شما می‌شوند. محرک‌های رایج شامل برخی غذاها و داروها است. استرس عاطفی نیز می‌تواند محرک باشد. برخی از محققان می‌گویند: سندرم روده تحریک‌پذیر پاسخ روده به استرس‌های زندگی است.
سندرم روده تحریک‌پذیر چقدر شایع است؟
کارشناسان تخمین می‌زنند که حدود ۱۰ تا ۱۵ درصد از جمعیت بزرگسال در ایالات متحده به سندرم روده تحریک‌پذیر مبتلا هستند. با این حال، تنها ۵٪ تا ۷٪ سندرم روده تحریک‌پذیر تشخیص داده می‌شود. این شایع‌ترین بیماری است که متخصصان گوارش تشخیص می‌دهند.
علائم و علل سندروم روده تحریک‌پذیر
علل سندرم روده تحریک‌پذیر چیست؟
محققان دقیقاً نمی‌دانند چه چیزی باعث سندرم روده تحریک‌پذیر می‌شود. آنها فکر می‌کنند ترکیبی از عوامل می‌تواند منجر به سندرم روده تحریک‌پذیر شود، از جمله:
- اختلال بدحرکتی (Dysmotility): مشکلات مربوط به نحوه انقباض عضلات دستگاه گوارش و حرکت غذا از طریق دستگاه گوارش.
- حساسیت احشایی: اعصاب فوق حساس در دستگاه گوارش.
- اختلال عملکرد مغز و روده: ارتباط نادرست بین اعصاب مغز و روده.
اما علائم سندرم روده تحریک‌پذیر عبارتند از:
- درد یا گرفتگی شکم، معمولاً در نیمه تحتانی شکم.
- نفخ.
- حرکات روده‌ای که سخت‌تر یا شل‌تر از حد معمول است.
- اسهال، یبوست یا متناوب بین این دو.
- گاز اضافی.
- مخاط در مدفوع شما (ممکن است سفید به‌نظر برسد).
زنان مبتلا به سندرم روده تحریک‌پذیر ممکن است متوجه شوند که علائم در طول قاعدگی شعله‌ور می‌شود. این علائم اغلب بارها و بارها اتفاق می‌افتد، که می‌تواند باعث استرس یا ناراحتی شما شود. همانطور که تکنیک‌های مدیریت را یاد می‌گیرید و کنترل شعله‌ور شدن را به‌دست می‌آورید، از نظر فیزیکی و ذهنی احساس بهتری خواهید داشت.
تشخیص و آزمایشات سندروم روده تحریک‌پذیر
چگونه سندرم روده تحریک‌پذیر تشخیص داده می‌شود؟
اگر علائم گوارشی ناراحت کننده‌ای دارید، به پزشک مراجعه کنید. اولین قدم در تشخیص سندرم روده تحریک‌پذیر، سابقه پزشکی و معاینه فیزیکی است. پزشک در مورد علائم شما خواهد پرسید:
- آیا درد در هنگام اجابت مزاج دارید؟
- آیا متوجه تغییری در دفعات دفع مدفوع می‌شوید؟
- آیا تغییری در ظاهر مدفوع شده‌اید؟
- هر چند وقت یک‌بار علائم ظاهر می‌شوند؟
- علائم شما از چه زمانی شروع شد؟
- چه داروهایی مصرف می‌کنید؟
- آیا اخیراً بیمار بوده‌اید یا رویداد استرس‌زا در زندگی‌تان داشته‌اید؟
با توجه به علائم شما، ممکن است برای تایید تشخیص به آزمایش‌های دیگری نیاز داشته باشید. آزمایش خون، نمونه مدفوع و اشعه ایکس می‌تواند به رد سایر بیماری‌هایی که شبیه سندرم روده تحریک‌پذیر هستند کمک کند.
آیا نیاز به کولونوسکوپی دارم؟
با توجه به علائم، سابقه پزشکی و سایر عوامل، پزشک ممکن است یک سیگموئیدوسکوپی یا کولونوسکوپی انعطاف‌پذیر را برای بررسی دقیق‌تر روده بزرگ توصیه کند. این دو روش سرپایی مشابه هستند. تفاوت این است که سیگموئیدوسکوپی فقط نیمه پایینی کولون را بررسی می‌کند. کولونوسکوپی کل کولون را بررسی می‌کند.
سیگموئیدوسکوپی انعطاف‌پذیر می‌تواند به ارزیابی اختلالات روده، خونریزی رکتوم یا پولیپ کمک کند. به شرحی که در زیر می‌آید. پزشک شما:
۱. یک سیگموئیدوسکوپ، یک ابزار بلند، نازک و قابل انعطاف را در رکتوم قرار می‌دهد.
۲. سیگموئیدوسکوپ را به سمت کولون پیش می‌برد.
۳. پوشش رکتوم و قسمت تحتانی کولون را مشاهده می‌کند.
اما آزمایش کولونوسکوپی این‌گونه انجام می‌شود. پزشک شما:
۱. کولونوسکوپ را از طریق رکتوم وارد می‌کند.
۲. دامنه را پیش برده و کل کولون را بررسی می‌کند.
۳. مقادیر کمی‌از بافت را برای بیوپسی برمی‌دارد (در صورت لزوم).
۴. توده‌های کوچکی به‌نام پولیپ را شناسایی و حذف می‌کند (در صورت لزوم).
معمولا پزشک می‌تواند تشخیص دقیقی با استفاده از کولونوسکوپی بدهد. کولونوسکوپی در مقایسه با عمل شکمی‌روشی بسیار کمتر تهاجمی‌است.
آیا باید به متخصص گوارش مراجعه کنم؟
اگر علائم سندرم روده تحریک‌پذیر دارید، ابتدا با پزشک مراقبت‌های اولیه خود صحبت کنید. پزشک ممکن است شما را به یک متخصص گوارش ارجاع دهد.
متخصص گوارش پزشکی است که در تشخیص و درمان بیماری‌های دستگاه گوارش مهارت دارد. از جمله:
- سندرم روده تحریک‌پذیر.
- سرطان کولورکتال (کولون).
- بیماری کبد.
- بلع و اختلالات مری.
- اختلالات پانکراس.
درمان سندروم روده تحریک‌پذیر
درمان سندرم روده تحریک‌پذیر چیست؟
هیچ درمان خاصی نیست که برای همه کار کند، اما اکثر افراد مبتلا به سندرم روده تحریک‌پذیر می‌توانند درمانی مناسب پیدا کنند. پزشک شما برنامه درمانی سندرم روده تحریک‌پذیر شما را با توجه به نیازهای شما شخصی‌سازی می‌کند. روش‌های درمانی معمولی شامل تغییر رژیم غذایی و شیوه زندگی است. یک متخصص تغذیه می‌تواند به شما در ایجاد یک رژیم غذایی متناسب با زندگی شما کمک کند.
بسیاری از مردم متوجه می‌شوند که با این تغییرات، علائم بهبود می‌یابد:
تغییرات رژیم غذایی:
- فیبر را در رژیم غذایی خود افزایش دهید – میوه، سبزیجات، غلات و آجیل بیشتری بخورید.
- فیبرهای مکمل مانند Metamucil® یا Citrucel® را به رژیم غذایی خود اضافه کنید.
- مقدار زیادی آب بنوشید – هشت لیوان ۸ اونس در روز.
- از کافئین (از قهوه، شکلات، چای و نوشابه‌های گازدار) خودداری کنید.
- پنیر و شیر را محدود کنید. عدم تحمل لاکتوز در افراد مبتلا به سندرم روده تحریک‌پذیر شایع‌تر است. مطمئن شوید که کلسیم را از منابع دیگر مانند بروکلی، اسفناج، ماهی آزاد یا مکمل‌ها دریافت کنید.
- رژیم غذایی کم فودمپ را امتحان کنید، برنامه غذایی‌ای که می‌تواند به بهبود علائم کمک کند.
تغییرات فعالیت:
- به طور منظم تمرین کنید.
- سیگار نکشید.
- تکنیک‌های تمدد اعصاب را امتحان کنید.
- وعده‌های غذایی کوچک‌تر را بیشتر مصرف کنید.
- غذاهایی که می‌خورید را یادداشت کنید تا بتوانید بفهمید کدام غذاها باعث تشدید سندرم روده تحریک‌پذیر می‌شوند. محرک‌های رایج فلفل قرمز، پیاز سبز، شراب قرمز، گندم و شیر گاو هستند.
تغییرات پزشکی:
- اگر افسردگی و اضطراب همراه با درد شدید شکمی‌دارید، پزشک ممکن است داروهای ضد افسردگی را تجویز کند.
- سایر داروها می‌توانند به اسهال، یبوست یا درد شکم کمک کنند.
- پروبیوتیک‌ها ممکن است گزینه‌ای برای شما باشند. این “باکتری‌های خوب” می‌توانند به بهبود علائم کمک کنند.
- اگر علائم شما بهبود نیافت، با پزشک خود صحبت کنید. ممکن است به آزمایش‌های بیشتری نیاز داشته باشید تا ببینید آیا یک بیماری زمینه‌ای باعث ایجاد علائم شده است یا خیر.
اگر داروها اثر نکنند چه اتفاقی می‌افتد؟
در برخی موارد، علائم به درمان پزشکی پاسخ نمی‌دهند. پزشک‌تان ممکن است شما را برای درمان‌های سلامت روان معرفی کند. برخی از بیماران از طریق موارد زیر بهبود می‌یابند:
- درمان شناختی رفتاری (CBT).
- هیپنوتیزم درمانی
- بیوفیدبک
پیشگیری سندروم روده تحریک‌پذیر
آیا می‌توانم از سندرم روده تحریک‌پذیر پیشگیری کنم؟
از آنجایی که هیچ دلیل شناخته‌شده‌ای برای سندرم روده تحریک‌پذیر وجود ندارد، نمی‌توانید از آن پیشگیری یا اجتناب کنید. اگر مبتلا به سندرم روده تحریک‌پذیر هستید، می‌توانید با اجتناب از محرک‌ها از تشدید علائم جلوگیری کنید.
چگونه می‌توانم سندرم روده تحریک‌پذیر را کنترل کنم؟
ممکن است تلاش برای کنترل سندرم روده تحریک‌پذیر خسته‌کننده باشد. درمان معمولا می‌تواند با آزمون و خطا همراه باشد. اما خبر خوب این است که تقریباً همه افراد مبتلا به سندرم روده تحریک‌پذیر می‌توانند درمانی را پیدا کنند که به آنها کمک کند.
معمولاً تغییرات رژیم غذایی و فعالیت با گذشت زمان علائم را بهبود می‌بخشد. ممکن است به صبر و حوصله نیاز داشته باشید تا محرک‌های خود را کشف کنید تا بتوانید اقداماتی را برای اجتناب از آنها انجام دهید. اما پس از چند هفته یا چند ماه، باید متوجه بهبود قابل توجهی در احساس خود شوید. یک متخصص تغذیه می‌تواند به شما در برنامه‌ریزی یک رژیم غذایی سالم و سرشار از نیازهای شما کمک کند.
سوالات رایج درباره سندرم روده تحریک‌پذیر
اگر سندرم روده تحریک‌پذیر دارم، آیا این بدان معناست که احتمال ابتلا به مشکلات جدی گوارشی بیشتر است؟
خیر، سندرم روده تحریک‌پذیر شما را در معرض ریسک ابتلا به بیماری‌هایی مانند کولیت، بیماری کرون یا سرطان روده بزرگ قرار نمی‌دهد.
آیا سندرم روده تحریک‌پذیر کشنده است؟
سندرم روده تحریک‌پذیر تهدیدکننده زندگی نیست. زندگی با این شرایط می‌تواند چالش برانگیز باشد زیرا می‌تواند در طول زندگی شما بیاید و برود. اما راه‌های زیادی برای مدیریت و زندگی با سندرم روده تحریک‌پذیر وجود دارد.
آیا درمانی برای سندرم روده تحریک‌پذیر وجود دارد؟
هیچ درمانی برای سندرم روده تحریک‌پذیر وجود ندارد. هدف از درمان، کنترل و مدیریت علائم است.
چه زمانی باید به پزشک مراجعه کنم؟
اگر بیش از سه بار در ماه برای بیش از سه ماه علائم داشتید به پزشک مراجعه کنید. و اگر علائم کمتری دارید، اما در زندگی شما اختلال ایجاد می‌کند، بهتر است با پزشک خود صحبت کنید.
برخی علائم ممکن است به مشکل جدی‌تری اشاره کنند. در صورت داشتن موارد زیر در اسرع وقت با پزشک خود تماس بگیرید:
- خونریزی.
- تب.
- کاهش وزن.
- درد شدید.
اگر سندرم روده تحریک‌پذیر دارم چگونه می‌توانم از خودم مراقبت کنم؟
سندرم روده تحریک‌پذیر احتمالا مادام‌العمر با شما خواهد بود. اما طول عمر شما را کوتاه نمی‌کند و برای درمان آن نیازی به جراحی نخواهید داشت. برای اینکه بهترین احساس را داشته باشید، سعی کنید محرک‌های خود را شناسایی کنید و از آن اجتناب کنید، از جمله برخی غذاها، داروها و موقعیت‌های استرس‌زا. یک متخصص تغذیه می‌تواند به شما در برنامه‌ریزی یک رژیم غذایی مغذی بر اساس نیازهای خاص خود کمک کند. اگر علائم بهبود نیافت، با پزشک خود صحبت کنید.
چه چیز دیگری باید از پزشک خود بپرسم؟
اگر علائم سندرم روده تحریک‌پذیر دارید، از پزشک خود بپرسید:
- آیا وضعیت دیگری می‌تواند باعث علائم من شود؟
- چه داروهایی می‌تواند کمک کند؟
- از چه غذاهایی پرهیز کنم؟
- چه تغییرات دیگری در سبک زندگی باید ایجاد کنم؟
- آیا یک متخصص تغذیه می‌تواند به من کمک کند؟
- آیا باید به متخصص گوارش مراجعه کنم؟
- چه زمانی احساس بهتری خواهم داشت؟
- آیا من در معرض خطر سایر بیماری‌ها هستم؟